Okul Fobisi | Kübra Demirkapi l Kayseri Pedagog

Okul Fobisi Nedir?
Okul, çocuğun ebeveynlerinden ayrılıp yeni insanlarla sosyalleşeceği ve kendi yaşıtlarıyla birlikte olacağı bir dönemin başlamasıdır. Bu döneme geçişte bazı çocuklarda şiddetli endişe nedeniyle okula gitmemeyi ısrarla istememe, ağlama, huzursuz olma gibi durumlara okul fobisi, okul korkusu denmektedir. Yaşanılan yoğun kaygıyla birlikte çocuk okula gitmeyi reddeder ve isteksiz davranır. Sanılanın aksine okul fobisi yalnızca okula başlanılan çağda değil, ileriki dönemlerde de karşımıza çıkabilmektedir. Bu davranışı tetikleyen sosyal veya bireysel etkenler okul fobisinin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.

Akut Ve Kronik Okul Fobisi
Akut okul kaygısı, yalnızca okulda bulunulan zamanlarda açığa çıkar. Çocuk evdeyken ya da okul dışında bir ortamdayken kaygı duymaz, günlük aktivitelerine devam eder. Arkadaş ilişkilerinde ve sosyal faaliyetlerinde oldukça etkindirler. Akut okul kaygısı görülen çocuklar, evde bulundukları sürede ödevlerini dahi yaparlar ancak okula gitme zamanı geldiğinde hırçın davranışlar sergileyebilir, okula gitmekten kaçınabilir.
Kronik okul kaygısı, zamanla oluşan bir bozukluktur. Akut okul problemlerinin sağlıklı atlatılmadığı ve diğer duygusal-davranışsal problemlerin rastlandığı çocuklarda daha sık rastlanmaktadır. Kronik okul korkusunda çocuk yalnızca okulda değil dış dünyada da yani evde, sosyal ortamlarında da kaygılı bir tutum sergilemektedir. Ev ödevlerini yapmamakta direnme, genel olarak hırçın davranışlar sergileme, okula gitmekten kaçınma, eskiden zevk aldığı faaliyetlerden dahi kaçınma gibi davranışlar gözlemlenmektedir. Bu durumlarda bir uzmandan destek almak ve sürece bu şekilde yön vermek oldukça önemlidir.

Okul Fobisi Hangi Yaş Gruplarında Açığa Çıkar?
Okul fobisi her yaşta açığa çıkabilir. Okula başlangıç ya da sonraki dönemlerde açığa çıkan okul fobisi genellikle farklı gruplara adaptasyon gerektiren 5-6 yaş ve 11-12 yaş gruplarında daha sık karşımıza çıkmaktadır.

Okul Fobisi Nedenleri

Kabul görme kaygısı: Her birey bulunduğu ortamda kabul görmek ister. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da bulunulan ortamda kabul görmemek çocuklarda kaygıya yol açabilmektedir. Özellikle öğretmenleri ve arkadaşları tarafından kabul görmek isteyen çocuk beklentileri karşılanmadığında okul fobisine maruz kalabilmektedir.
Beceri kaygısı: Birey yeni bir şey öğrenmeye başladığında olumsuz düşünceler geliştirerek “ya yapamazsam” kaygısını taşıyabilmektedir. Yeni bir serüvene başlayan çocuklarda ise verilen görevleri yapamama (ödevler, raporlar vs.) kaygıya ve dolaylı olarak okul fobisine sebebiyet verebilmektedir.
Ebeveyn tutumları: Aşırı koruyucu ve endişeli ya da aşırı mükemmeliyetçi tutum sergileyen ebeveynlerin çocuklarında okul kaygısına daha sık rastlanmaktadır. Ebeveynin kaygılı tutumu çocuğun yeni şeyler ve yeni ortamlar keşfetmesini engelleyebilmekte ve çocukta kaygıya yol açabilmektedir. Ebeveynlerin okul/kreş gibi ortamlarda çocuğun başına her an kötü bir şey gelecekmiş gibi davranması çocukta dış dünyaya güvensizlik problemini tetiklemektedir. Güvensizlik duygusu tetiklenen çocukta ise okul fobisi açığa çıkabilmektedir.
Yaşam olayları: Adaptasyon süreci gerektiren, yeni bir dünyaya adım atılan bu dönemde dış dünyada yaşanılan gelişmeler çocuğun okula uyumunu etkileyebilmektedir. Bu süreçte aileye yeni bir kardeş/yeni bir üyenin katılması, göç, sevilen birinin kaybı, ihmal veya istismar, travma gibi yaşamı etkileyen şartlar çocuğun okula adaptasyon sürecini uzatabilmekte ve okul kaygısına yol açabilmektedir.
Fiziksel durumlar: Okul çağında yaşanılan herhangi bir hastalık içeren sağlık durumu çocuğun uyumunu olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu süreçte fiziksel ve duygusal olarak kendini yetersiz hisseden birey okula gitmeyi ısrarla reddedebilmektedir.
Okul içerisindeki uyumsuzluk süreci: Sosyal beceri eksiklikleri olarak da adlandırdığımız bu uyumsuzluk sürecinde çocuklar arkadaşlık ilişkilerini geliştirmede problem yaşayabilmektedir. Yaşanan bu problemler çocuğun yalnız kalmasına, arkadaşlık kuramamasına sebep olmaktadır. Buna bağlı olarak da okul fobisi ortaya çıkabilmektedir.
Gerçek dışı beklentiler: Genellikle öğretmenler, bakım verenler, ebeveynlerde gözlemlenen gerçek dışı beklentiler okula uyum sürecini zorlaştırabilmektedir. Bu beklentilerde bireyin sahip olduğu potansiyel performans zorlanarak beklentilerin karşılanması istenmektedir. Bu isteklere yanıt veremeyen bireyde okul kaygısı açığa çıkmakta ve bireyde kendini yetersiz görme düşüncesi açığa çıkabilmektedir. Bu çocuklarda yetersiz görme düşüncelerine paralel olarak başarısızlık ve güçsüzlük düşünceleri de açığa çıkmaktadır.
Öğretmen/akran zorbalığı: Bazı durumlarda bireyin ve ailenin tutumları haricinde dış dünyada öğretmen ve akranlarının tutumları okul fobisini tetikleyebilmektedir. Öğretmenin yüksek beklentileri, kızma/bağırma gibi olumsuz davranışları; akranların psikolojik/fizyolojik şiddet girişimleri, dışlama gibi faktörler bireyin okula uyum sürecini zorlaştırabilmekte ve buna bağlı olarak okul fobisi açığa çıkabilmektedir.

Okul Fobisi Belirtileri
Yaş arttıkça görülme sıklığı azalan ancak tedavi süresi uzayan okul fobisi belirtileri:

Karın ağrısı
Bulantı
Okula gitme saatlerinde ağlama ve sinirlenme
İsteksizlik
Uyku isteği
Bahaneler oluşturmaya başlama
Evden ayrılmayı reddetme
İştahsızlık
Hırçın tavırlar sergileme
Çekingen ve içe kapanık tavırlar sergileme
Okulun içerisine girmeyi reddetme gibi faktörler olarak sıralanabilmektedir.

Okul Fobisinde Ebeveynlere Tavsiyeler
Okul fobisine rastlanıldığı durumlarda öncelikle ebeveynlerin sakin bir tutum sergilemesi ve süreci kabul etmesi gerekmektedir. Bu sürece birçok ailede rastlandığı ve sürecin uzman desteği ile atlatılabileceğinin bilinmesi gerekmektedir. Bununla birlikte;

Çocuğa şartlar koşmak ve okula gitmediğinde cezalandırma gibi yöntemlere maruz bırakmaktan kaçınılmalıdır.
Süreçten vazgeçmemek konusunda kararlı bir tutum sergilenmelidir. Bugün çok ağladı ya da istemiyor diyerek okula göndermeme tavrı sergilenmemelidir.
Çocuk okula adapte olması için zorlanmamalıdır. Çünkü anlaşılamayan çocuğun kaygısı doğal olarak yükselecek bu durum da kaygıyı ve fobiyi tetikleyecektir.
Aile, okul idaresi ve öğretmenlerle uzlaşmacı bir tutumla hareket etmeli, iş birliği ile süreç yürütülmelidir.
Çocukta ebeveynlerden ayrılma kaygısı gözlemleniyorsa kademe kademe ayrışma sağlanmalıdır. Ebeveyn bir süre çocuğun yanında kalabilir daha sonra zamanla kademe kademe uzaklaşmalıdır. Ancak bu uzaklaşma çocuktan habersiz şekilde değil çocukla iş birliği şeklinde gerçekleşmelidir.
Çocuk yargılanmamalı aksine duygularının anlaşıldığı hissettirilmeli ve motive edilmelidir.
Korkuları hakkında çocukla konuşulmalı, duygular ve düşünceler somutlaştırılmalıdır.
Başlangıçta olmak üzere okula devamı konusunda ufak ödüllendirilmeler yapılabilir.
Okul başlamadan önce ebeveynlerle birlikte ziyaret edilebilir, süreç yumuşatılabilir.
Okuldan dönüşte çocuğunuzla okulda yaptıkları hakkında konuşmanız çocukta heves ve öğrenme isteğini pekiştirecektir.
Bu önerilere paralel olarak bir uzmandan destek alınmalı, sürece birlikte devam edilmelidir.

Okul Fobisi Nasıl Aşılır?
Birçok ebeveynin kaygılandığı okul fobisi, uzmanlar tarafından sık rastlanan ve uygun şartların sağlanması ile aşılabilecek bir durumdur. Uzmanlar tarafından okul fobisinin nedenleri araştırılır, problemin kaynağı saptanır ve öğretmen, ebeveyn/bakım veren, okul idaresi ile uyumlu bir şekilde sürece başlanır. Kayseri okul fobisi sorununa sıkça rastlanan kurumumuzda, fobinin boyutu, görülen dışsal faktörler ve bireysel özelliklere göre ortalama 6-9 seansta fayda sağlanmaktadır.

Detaylı Bilgi ve Randevu için Tıklayınız

Anahtar Kelimeler: Kayseri Okul Fobisi, Kayseri Pedagog, Pedagog Kayseri, Kayseri Okul Korkusu